Hulp- en dienstverleningsaanbod

inhoud:
1. dienst voor maatschappelijk werk van het ziekenfonds
2. Centra voor algemeen welzijn - CAW
3. Centra voor geestelijke gezondheidszorg - CGG
4. Expertisecentra dementie
5. Geheugenklinieken
6. Huisarts
7. Lokaal dienstencentra - LDC
8. Vereniging voor gebruikers en mantelzorgers

In dit deel trachten we een overzicht te geven van het hulp- en dienstverleningsaanbod in Vlaanderen.
De eerste aanspreekpunten zijn vaak de huisarts, de dienst maatschappelijk werk van het ziekenfonds, de sociale dienst van het ziekenhuis of woonzorgcentrum en het OCMW. Het OCMW biedt vaak al een aantal thuiszorgondersteunende diensten aan.

1      Dienst maatschappelijk werk van het ziekenfonds

De diensten maatschappelijk werk van het ziekenfonds bieden hulp- en dienstverlening aan gebruikers en hun mantelzorgers. U kunt bij die diensten terecht met vragen of problemen in verband met: zorgverzekering, kinderbijslag, pensioenen, uw sociale of financiële situatie, ziekte- en invaliditeitsverzekering, administratieve aangelegenheden, inschrijvingen bij het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH), thuiszorg, enz.
U kunt de medewerkers telefonisch contacteren, of naar een zitdag van het ziekenfonds gaan. De medewerkers kunnen ook op huisbezoek komen bij u.
De diensten maatschappelijk werk van het ziekenfonds maken deel uit van een ziekenfonds. Ze richten zich dan ook vooral naar de eigen leden. Ze richten zich specifiek naar personen die door ziekte, handicap, ouderdom of vanuit sociale kwetsbaarheid tijdelijk of blijvend problemen ondervinden. 
U vindt de contactgegevens van de ziekenfondsen op de website van het RIZIV.
Hieronder vindt u, gegroepeerd per provincie, de adressen en contactgegevens van de erkende diensten maatschappelijk werk van het ziekenfonds (dmw) in het Vlaamse en het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest:In 2014 lanceerde minister Vandeurzen het Transitieplan – Dementiekundige basiszorg in het natuurlijke thuismilieu. Dat plan vertrekt vanuit de gedachte dat we bij de verschuiving van acute naar chronische zorg, zelfredzaamheid en zelfzorg moeten aanmoedigen en vertrekken vanuit de noden van de patiënt en zijn omgeving.
Het ‘contactpunt dementie’ (via het nummer 078 05 08 19 of [email protected]), is één van de actiepunten uit het Transitieplan. Het contactpunt dementie is een hulplijn voor huisartsen, specialisten, apothekers, verpleegkundigen, zorgkundigen, sociale diensten, politieagenten, … Via het contactpunt wordt een brug geslagen tussen de persoon met dementie en alle mogelijke hulpverleners die kunnen helpen in het dementieproces. Professionele zorg- en hulpverleners staan zeer dicht bij patiënten/cliënten en hun mantelzorgers. Zij merken dan ook vaak als eerste de signalen wanneer de zorg voor de mantelzorger te zwaar wordt en er nood is aan meer of andere begeleiding. Via het 078-nummer kunnen ze dit melden. Het contactpunt kan ook via mail gecontacteerd worden en is 24 uur op 24 uur bereikbaar.
Wanneer een zorg- of hulpverlener een situatie gemeld heeft, wordt binnen de 5 dagen contact opgenomen om een gratis huisbezoek, door een dementiekundige maatschappelijk werker verbonden aan het ziekenfonds, aan te bieden. Tijdens het bezoek wordt nagegaan hoe de persoon met dementie en zijn mantelzorger zo goed als mogelijk ondersteund kunnen worden. Dat kan gaan over gespecialiseerde (thuis)zorg of opvang, administratieve ondersteuning, psychosociale ondersteuning (omgaan met zorgstress, relatiestress, anticiperend rouwen…) en instaan voor langdurige begeleiding indien nodig.
 
Familieleden, vrienden of de mantelzorger van een persoon met dementie kunnen rechtstreeks contact opnemen met de dienst maatschappelijk werk van het ziekenfonds waarbij ze zijn aangesloten of een regionaal Expertisecentrum Dementie.
 
Naast de opstart van het contactpunt dementie, hebben alle diensten maatschappelijk werk van de ziekenfondsen zich in het kader van het transitieplan bereid verklaard om hun maatschappelijk werkers op te leiden tot dementiekundige hulpverleners. Het Vlaamse Expertisecentrum Dementie zorgde voor de opleidingspakketten en via het principe van ‘train the trainer’ wordt de opleiding momenteel uitgerold over heel Vlaanderen. De Vlaamse overheid zal in 2015 de eerste attesten uitreiken voor de dementiekundige maatschappelijke werkers. Het is de ambitie om elke maatschappelijk werker dementiekundig te maken.


2        Centra voor algemeen welzijnswerk (CAW)
Bij deze dienst kan je terecht voor informatie en advies over financiële tegemoetkomingen, juridische aangelegenheden, administratieve bijstand, mogelijkheden in de thuiszorg, psychosociale ondersteuning, …

o.a.  Hofkwartier 23 - 2200 Herentals
Website voor adressen en meer informatie: www.caw.be

3        Centrum voor Geestelijke Gezondheid (CGG)
Een centrum voor geestelijke gezondheidszorg (CGG) biedt hulpverlening aan mensen met psychische problemen. In een CGG zijn er daarvoor meestal aparte teams voor volwassenen en voor kinderen en jongeren. Elk team bestaat uit 1 of meerdere psychiaters, psychologen en maatschappelijk werkers.

Een CGG biedt twee soorten hulpverlening:
·         medisch-psychiatrische: een psychiater stelt een diagnose en schrijft (indien aangewezen) medicatie voor.
·         psychotherapeutische: psychologen of andere gekwalificeerde medewerkers gaan een reeks gesprekken aan met de cliënt. De cliënt kan zo een aantal emoties of ervaringen beter verwerken.

In een CGG wordt elke aanvraag besproken op een teamvergadering en wordt in overleg de meest haalbare aanpak bepaald. De hulpverlening in een CGG gebeurt tijdens consultaties. Er is dus geen opname of verblijf.

Je gaat normaal gezien pas naar een CGG als je ernaar wordt doorverwezen door bijvoorbeeld je huisarts of een centrum voor leerlingenbegeleiding (CLB). Een CGG is immers niet bedoeld voor iedereen: ze richten zich tot mensen met een ernstig psychisch probleem of een probleem dat het risico in zich draagt om chronisch te worden. Daarnaast biedt een CGG ook begeleiding aan chronische psychiatrische patiënten, waarvoor een volledig herstel niet meer mogelijk is.

Er zijn in Vlaanderen 20 centra voor geestelijke gezondheidszorg (PDF) erkend door het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid.[2] 
voor meer info :
Hofkwartier 23 - 2200 Herentals
4        Expertisecentra dementie
In Vlaanderen zijn naast het Expertisecentrum Dementie Vlaanderen, 9 regionale expertisecentra dementie actief.[3]
Als je geen antwoord hebt gevonden in het bestaande hulpverleningscircuit (huisarts, CAW ziekenfonds, sociale dienst OCMW, …) kan je contact opnemen met een consulent van het regionaal expertisecentrum dementie.
Je kunt een beroep doen op het centrum voor informatie- en adviesverstrekking in complexe situaties en /of na doorverwijzing door hulpverleners. Het expertisecentrum dementie stelt geen diagnoses.

Voor meer info :
Je kunt bellen, mailen of een persoonlijke afspraak maken voor een gesprek op het centrum.
Bel naar 070 224 777 met vermelding van je regio of mail naar [email protected].[4]

5        Geheugenklinieken
Een geheugenkliniek biedt diagnostiek, behandeling en advisering aan volwassenen met cognitieve stoornissen, gaande van lichte problemen (geheugen, taal, aandacht, gedrag en persoonlijkheid) tot gevorderde dementiesyndromen.
De geheugenproblematiek is complex, daarom is een multidisciplinaire aanpak noodzakelijk. Dit wil zeggen dat je terecht komt bij een team waarin iedereen een bijzondere expertise heeft in het domein van geheugenproblemen en dementie. Zo’n team bestaat uit neurologen, psychiaters, geronto-psychiaters, neuropsychologen en ergotherapeuten. Ieder van hen zal je op een andere manier kunnen helpen. Afhankelijk van de leeftijd en het aantal onderzoeken, wordt de patiënt voor één dag, meerdere dagen of ambulant opgenomen in de geheugenkliniek.
Je kunt ook terecht bij neurologen, geriaters en geronto-psychiaters in de verschillende ziekenhuizen en psychiatrische ziekenhuizen.[5]
Er zijn twaalf geheugenklinieken erkend door het RIZIV.
In Brussel:
·         Cliniques Universitaires Saint-Luc
·         UZ Brussel
In Vlaanderen:
·         ZNA Hoge Beuken (Antwerpen)
·         UZ Leuven (Leuven)
·         Ziekenhuis Oost-Limburg (Genk)
·         AZ Sint-Lucas (Brugge)
·         AZ Sint-Blasius (Dendermonde)

6        Huisarts
Je maakt je zorgen over je familielid, omdat hij of zij bepaalde dingen niet meer weet of kan, omdat het gedrag veranderd is ten opzichte van een tijdje geleden, omdat je familielid niet meer reageert zoals voorheen, … Bespreek dit “niet-pluis-gevoel” met je huisarts. Hij zal je eventueel doorverwijzen.

7.  Lokale dienstencentra
Lokale dienstencentra bieden o.a. informatieve, recreatieve en vormende activiteiten aan. U kunt er bijvoorbeeld terecht met vragen over thuiszorg, er vinden informatiemomenten plaats, u kunt er meedoen aan allerlei hobbyactiviteiten zoals yoga- of knutselsessies, u kunt er lessen volgen om bijvoorbeeld met de computer te leren werken of een taal te leren enz.
Die activiteiten zijn specifiek bedoeld om de zelfredzaamheid en het sociale netwerk van de deelnemers te versterken. Ze gebeuren in onderlinge afstemming of samenwerking met de lokale verenigingen en organisaties die gelijksoortige activiteiten aanbieden. De lokale dienstencentra bieden ook hulp bij activiteiten uit het dagelijkse leven. U kunt er bijvoorbeeld naar de kapper gaan, hulp krijgen bij het wassen, voetverzorging krijgen en andere hygiënische zorgen, u kunt er warm eten, hulp krijgen bij het boodschappen doen, buurthulp en vervoer krijgen … Het centrum helpt u zo om zo lang mogelijk thuis te blijven wonen.
Door de lokale opdracht en het laagdrempelige karakter van de activiteiten zijn de lokale dienstencentra een ideale partner in de strijd tegen de mogelijke vereenzaming van ouderen in de buurt. Elk centrum is daarom minstens 32 uur per week voor iedereen toegankelijk.
Bovendien werkt het centrum zo goed mogelijk samen met vrijwilligers.

Een lokaal dienstencentrum richt zich in het bijzonder tot personen in een beginnende zorgsituatie. Door het aanbod in het dienstencentrum worden ze aangemoedigd in hun zelfredzaamheid en kunnen ze vaak ook kennis maken met andere vormen van thuiszorg. Die dragen er op hun beurt toe bij dat deze mensen langer thuis kunnen blijven wonen en veel minder snel de stap naar residentiële zorg moeten zetten. Het dienstencentrum heeft dus een erg belangrijke preventieve functie.
Hieronder vindt u, gegroepeerd per provincie, de adressen en contactgegevens van de erkende lokale dienstencentra in het Vlaamse en het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest. Deze diensten zijn erkend door het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid.
·         adressen lokale dienstencentra in Antwerpen (PDF, 92 kB)
·         adressen lokale dienstencentra in Brussel (PDF, 46 kB) 
·         adressen lokale dienstencentra in Limburg (PDF, 60 kB) 
·         adressen lokale dienstencentra in Oost-Vlaanderen (PDF, 65 kB) 
·         adressen lokale dienstencentra in Vlaams-Brabant (PDF, 57 kB) 
·         adressen lokale dienstencentra in West-Vlaanderen (PDF, 76 kB)

7.1. Regionale dienstencentra
De regionale dienstencentra hebben verschillende kernopdrachten. Ze bieden o.a. informatie en vorming aan via groepsactiviteiten. Die activiteiten zijn bedoeld voor ouderen zelf, mantelzorgers of  vrijwilligers. Naar vrijwilligers toe hebben zij de opdracht de vraag en het aanbod in de vrijwilligerszorg op elkaar af te stemmen.
Daarnaast kunt u er terecht voor informatie en advies over allerlei materiële en immateriële hulpmiddelen (o.a. ondersteunende technologie, woningaanpassing, personenalarmsystemen, ergo …). Het is ook de bedoeling dat de dienstencentra deze dienstverlening binnen het bereik van hun gebruikers brengen.
Ten slotte organiseren de centra het overleg tussen de verschillende zorgverleners (bv. huisarts, kinesist, thuisverpleger enz.) over een individuele patiënt. De centrumleider neemt daarbij meestal de rol van overlegcoördinator op zich.
Een regionaal dienstencentrum richt zich naar gebruikers van thuiszorgvoorzieningen, mantelzorgers en vrijwilligers. Aan die groepen bieden de centra informatie en advies over een aantal thuiszorggerelateerde onderwerpen. Mantelzorgers en vrijwilligers tracht men ook zo goed mogelijk te ondersteunen zodat zij hun zorgtaken optimaal kunnen uitvoeren.
Hieronder vindt u, gegroepeerd per provincie, de adressen en contactgegevens van de erkende regionale dienstencentra in het Vlaamse en het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest. Deze diensten zijn erkend door het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid.

·         adressen regionale dienstencentra in Antwerpen (PDF, 63 kB) 
·         adressen regionale dienstencentra in Brussel (PDF, 36 kB)
·         adressen regionale dienstencentra in Limburg (PDF, 45 kB) 
·         adressen regionale dienstencentra in Oost-Vlaanderen (PDF, 49 kB) 
·         adressen regionale dienstencentra in Vlaams-Brabant (PDF, 58 kB) 
·         adressen regionale dienstencentra in West-Vlaanderen (PDF, 48 kB)  

8.   Verenigingen voor gebruikers en mantelzorgers

Verenigingen van gebruikers en mantelzorgers hebben 2 opdrachten:

·         Ze geven advies en informatie aan gebruikers en mantelzorgers. Die informatie is aanvullend bij de info die andere zorgverleners, bijvoorbeeld lokale dienstencentra, al bieden.
·         Ze komen ook op voor de belangen van de gebruikers en mantelzorgers.

De verenigingen brengen daarvoor gebruikers en mantelzorgers regelmatig samen om te overleggen. Daarnaast organiseren ze zelf initiatieven waarbij gebruikers en mantelzorgers die in soortgelijke situaties zitten, elkaar ontmoeten. De verenigingen kunnen ook deelnemen aan dergelijke initiatieven die andere actoren organiseren.
Elke vereniging brengt ook een informatieblad uit. Hun leden lezen daarin relevante informatie voor gebruikers en mantelzorgers.
De overheid verwacht van de verenigingen dat ze alle mogelijke probleemsituaties inventariseren waarmee gebruikers en mantelzorgers te maken krijgen. Zij moeten de knelpunten, die daarbij naar boven komen, signaleren aan de overheid.
“Gebruikers” en “mantelzorgers” kunnen gratis lid worden van een vereniging voor gebruikers en mantelzorgers.
Er zijn in Vlaanderen en Brussel 6 verenigingen voor gebruikers en mantelzorgers. Gebruikers en mantelzorgers kunnen zich gratis lid maken van zo’n verenging. Deze 6 verenigingen zijn erkend door het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid.
Hier vindt u de adressen en contactgegevens van die 6 erkende verenigingen van gebruikers en mantelzorgers:

·         Steunpunt Thuiszorg : Sint Jansstraat 32-38 - 1000 Brussel - 02 515 03 94
[email protected] - www.steunpunt-thuiszorg.be  

·         Liever Thuis LM : Livornostraat 25 - 1050 Elsene - 02 542 87 09
[email protected] - www.lieverthuis.mut400.be

·         Ziekenzorg van de Christelijke Mutualiteiten : Haachtsesteenweg 579/40 - 1031 Schaarbeek - T: 02 246 47 81
www.cm.be

·         Ons Zorgnetwerk : Remylaan 4B - 3018 Wijgmaal - 016 24 49 49
[email protected] - www.onszorgnetwerk.be

·         OKRA-ZORGRECHT van OKRA, trefpunt 55+ : Bezoekadres: Haachtsesteenweg 579 - 1030 Schaarbeek
Postadres: Postbus 40 - 1031 Brussel - 02 246 57 72
[email protected] - www.okra.be

·         S-Plus Zorgproject  : Sint Jansstraat 32-38 - 1000 Brussel - T: 02 515 02 06
[email protected]  - www.s-plusvzw.be

[1] Naar http://www.zorg-en-gezondheid.be/Zorgaanbod/
[2] Bron: http://www.zorg-en-gezondheid.be/Nieuws/Uniforme-tarieven-voor-centra-geestelijke-gezondheidszorg/
[3] http://www.dementie.be/default.asp?page=59, 07/02/2014.
[4] Bron: http://www.omgaanmetdementie.be/pdf/3/bij_wie_kan_je_terecht3.pdf, p. 3.
[5] Bron: www.omgaanmetdementie.be | webapplicatie expertisecentrum dementie Vlaanderen informatieblad waar kan ik terecht ‘het krijgt een naam’| t 070 224 777 | [email protected]
[6] Bron: http://www.omgaanmetdementie.be/pdf/3/bij_wie_kan_je_terecht3.pdf, p. 4.